Hoewel bepaalde componisten al vroeger dan de 19de eeuw begonnen waren aan composities voor de klarinet, zoals Mozart met een concerto en een klarinetkwintet, was het pas in de 19e eeuw dat men een ware explosie zag in het gebruik van de klarinet in de muziek van de componisten van die tijd.
Heinrich Joseph Baermann
Dit was te wijten aan twee factoren. In de eerste plaats had de verdere ontwikkeling van de klarinet door Iwan Müller in de eerste helft van de eeuw geresulteerd in een meer betrouwbaar en flexibel instrument, dat later werd gecombineerd met de Boehm boring, overgenomen van de dwarsfluit. Ook de tonale kwaliteiten van het instrument waren uiterst geschikt voor de romantische expressievorm van die tijd. Het instrument was in staat om – naarmate de muziek evolueerde van de formaliteit van het klassieke tijdperk naar de romantische era – een scala aan emoties weer te geven.
Net als Mozart werden ook veel componisten van de Romantiek geïnspireerd tot het schrijven van hun grote klarinetcomposities door enkele virtuoze klarinettisten van hun tijd.
Carl Maria von Weber schreef twee concerten en een Concertino voor de grote klarinettist Heinrich Baermann, waaronder enkele van de technisch moeilijkste passages ooit geschreven voor de klarinet. Baermann was bij de eersten om de klarinet te bespelen met het riet op de onderlip, zoals dat nu gebeurt. Daarvoor was het de gewoonte om het riet tegen de bovenlip te houden.
Baermann was een exponent van deze nieuwe stijl van spelen, en bezat een modern instrument gemaakt door Griesling & Schlott die hem toestond om chromatische passages te spelen met veel meer gemak dan met de traditionele 5-kleppig instrumenten. Er werd beweerd dat hij een zeer groot dynamisch bereik had.
Bovendien schreef hij niet onverdienstelijk voor zijn instrument : een mooi stukje uit zijn repertoire is het “Adagio voor klarinet en strijkers in re b groot”, dat lange tijd verkeerdelijk aan Wagner werd toegeschreven.
Download GRATIS de partijen voor Baerman’s Adagio
en luister hier al eens hoe het moet klinken:
Brahms schreef sublieme kamermuziek voor de klarinet, geïnspireerd door een andere grote klarinettist, Richard Muhlfield. Hij zette er Brahms weer toe aan om nog te componeren, zelfs nadat die beweerd had zijn compositorische activiteiten stop te zetten. Andere componisten die de klarinet zeer efficiënt gebruikten waren Berlioz en Rossini.
In de 20e eeuw bleef de populariteit van de klarinet groeien. Ze werd nu gebruikt in zowel de jazz als de ”kunst” muziek. Een van de meest bekende orkestwerken van de 20e eeuw, Rhapsody in Blue van Gershwin, begint met een gedenkwaardige klarinetglissando, misschien wel het meest bekende voorbeeld van het gebruik van een klarinet in orkestmuziek.