een Leblanc basklarinet
De basklarinet is niet de laagste van de klarinet familie (dat is de contrabas klarinet). Ze is echter een van de twee meest regelmatig gebruikte klarinetten, maar dan die met de diepere stem (de andere is de hogere Bes klarinet). De basklarinet klinkt natuurlijk een stuk dieper dan een gewone klarinet, om precies te zijn juist één octaaf lager. De basklarinet staat ook in Bes. Het bereik van de bas is bijna een octaaf lager dan die van de Bes, van een Bes geschreven onder de bassleutel tot een Bes boven de vioolsleutel. Spelers van het basinstrument moeten dus zowel de bas- als vioolsleutel kunnen lezen.
Om dieper te kunnen klinken, is hij ook veel groter, en om hem nog praktisch te kunnen gebruiken zijn er een paar bochten in aangebracht. De hals is licht gebogen en de beker wijst omhoog (beiden meestal van metaal). Een ander gevolg van de grootte is ook dat de ringkleppen die je vindt op de gewone klarinet hier te groot zouden zijn voor normale vingers. Ze zijn daarom vervangen door dichte kleppen of “plateaukleppen”. Verder is de mechaniek ongeveer hetzelfde, behalve een aantal extra kleppen die je met de pinken bedient. Basklarinetten gaan altijd tot de lage Es, maar sommige modellen bereiken zelfs een lage C. Elk merk heeft een beetje zijn eigen systeem voor het spelen van deze laagste noten, meestal een combinatie van de rechterduim en -pink. Natuurlijk betaal je een meerprijs voor deze extra uitbreidingen.
De moderne basversie van de klarinet wordt meestal toegeschreven aan Adolph Sax, deze bewonderenswaardige uitvinder van muziekinstrumenten uit de 19e eeuw. Tegen het midden van de 19e eeuw werd het bas lid van de klarinetfamilie reeds regelmatig gebruikt door componisten, zoals Wagner, Liszt en later Richard Strauss. Hoewel het vaak ingezet wordt om volheid te brengen in het lage register van de houtblazers, is het ook geschikt voor solo’s met een melancholische of mysterieuze toon.
De speeltechnieken voor een bas lid van de klarinetfamilie zijn dezelfde als die voor hogere toon klarinetten. Doordat de bas een groter instrument is, kunnen de reactietijden een beetje langer zijn dan bij kleinere instrumenten. Spelen op een basklarinet is wel een specialiteit op zich, daarom zien we in alle professionele orkesten een “specialist”: de basklarinet-solist.
Dit zoetgevooisd instrument wordt regelmatig opgenomen in moderne orkesten, en ook in militaire bands en klarinetorkesten. Vooral hedendaagse componisten schrijven graag voor deze “grote klarinet”: de klankeffecten en vreemde klanken zijn bijzonder aantrekkelijk in avant-garde muziek.
Maar sommigen zien ook andere mogelijkheden: Heel geslaagd is dezeToccata en Fuga van J.S. Bach op 2 basklarinetten.
Hier wordt de basklarinet wel degelijk over zijn volledige bereik gebruikt. Nice !
Zelf eens wat proberen ?
Een voorbeeld : Aras White componeerde een niet al te moeilijke ‘Dialogue’ voor klarinet en basklarinet. Misschien iets voor jou. De bladmuziek vind je hier. Maar blader gerust door de hele klarinetbibliotheek. Het aanbod en de mogelijkheden zijn enorm.
Met vragen of commentaren over dit of andere onderwerpen omtrent de klarinet kan je natuurlijk bij ons terecht.
beste groeten,
de klarinetmuziekredactie